HISTORIA

Chrześcijańskie pochówki na Wzgórzu Wawelskim miały miejsce na cmentarzu przykościelnym przy nieistniejącym już kościele św. Gereona. Wokół tego kościoła romańskiego, zbudowanego w XI wieku, roztaczał się cmentarz, którego pochówki były m.in. przecinane fundamentami późniejszej. istniejącej do dziś, gotyckiej kaplicy św. Małgorzaty. Szczątki grobów z okresu romańskiego, a nawet wcześniejsze, zostały odkryte podczas prac archeologicznych lat 80-tych XXw.

Podczas przebudowy katedry na styl gotycki, którą zakończono  1364 r. zniszczono groby piastowskich książąt dzielnicowych, co znajduje wzmiankę w kronikach Jana Długosza.

POCHOWANI

Dziś Katedra Wawelska, chociaż jej główną rolą nie są zadania grzebalne, również - jak przez stulecia - pełni funkcje związane z pochówkami. W jej części podziemnej znajdują się katakumby, które wg ustawy z 1959r. są jednym z wyjątków (obok pogrzebów na morzu) miejsc poza cmentarzami, gdzie mogą odbywać się pochówki.
Chociaż aktualne rozporządzenie z 7 marca 2008r. w sprawie wymagań jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku wyznacza dokładnie, jak mają wyglądać katakumby, to w par. 18 pkt. 2 zostawia ono furtkę dla odstępstw dla tego typu nekropolii założonych wcześniej. Dlatego, na tej podstawie, na Wawelu mogły być pochowane współczesne szczątki: generała Władysława Sikorskiego (ekshumowany z cmentarza w Newark-on-Trent) i pary prezydenckiej Lecha i Marii Kaczyńskiej dokonane w ostatnich latach.

Na Wawelu groby znajdują się w Katedrze oraz w jej podziemiu - kryptach.

Jeden z grobowców znajdujących się w katedrze nie zawiera królewskich szczątków. Władysław Warneńczyk poległ w 1444 w bitwie pod Warną, a jego głowę, jako trofeum, zabrał sułtan turecki. Królewski sarkofag Warneńczyka powstał na początku XX wieku.

Pierwszym polskim królem pochowanym na Wawelu był Władysław Łokietek, inicjator przebudowy katedry wawelskiej. Tym samym zyskała ona status państwowy. Od czasów Łokietka, aż po rozbiory, chowano tu prawie wszystkich koronowanych władców Polski.

W czasie rozbiorów pojawiła się tradycja chowana tu najważniejszych dla Polski Polaków, którzy zabiegali i przyczynili się do odzyskania niepodległości. Jako pierwszy w nowym nurcie swój pochówek znalazł tu książę Józef Poniatowski - naczelny wódz wojsk polskich Księstwa Warszawskiego sprzymierzonego z Cesarstwem Francuskim, krewniak ostatniego króla polskiego. Pomysł ten zaakceptował car Aleksander I, który zabiegał wówczas o przychylność Polaków. Zamiar zrealizowano w 1817 roku. Podobnie postąpiono z Tadeuszem Kościuszką, a następnie pod koniec XIX wieku z Adamem Mickiewiczem.