Najstarsza nekropolia Zakopanego, założona ok. 1850 r. staraniem ks. Józefa Stolarczyka.
Usytuowana w pobliżu pierwszego kościoła Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej przy ulicy Kościeliskiej.
Nazwa pochodzi od nazwiska Jana Pęksy - darczyńcy gruntu pod cmentarz Natomiast słowo „brzyz” oraz jego zdrobnienie „brzyzek” oznaczają w góralskiej gwarze urwisko nad potokiem lub skrawek.
Na cmentarzu znajduje się murowana kaplica ufundowana przez Reginę i Pawła Gąsieniców. Obecnie pod wezwaniem św. A. Świerada i św. Benedykta. Jest to zarazem najstarsza budowla sakralna w Zakopanem i pochodzi z 1810r.
Pod koniec 1931 r., cmentarz wpisano do rejestru zabytków i nadano nazwę Cmentarza Zasłużonych. Każdy pochówek wymagał od tej pory zgody konserwatora zabytków, a na cmentarzu chowano już tylko ludzi wybitnych i zasłużonych dla Zakopanego, Tatr i Podhala. Obecnie na cmentarzu znajduje się ok. 500 grobów w tym w połowie to groby zasłużonych.
Zdjęcie: Kaplica św. A. Świerada i św. Benedykta
Pochowani są tutaj m.in.:
- Stanisław Marusarz,
- Kornel Makuszyński,
- Władysław Orkan,
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer,
- Tytus Chałubiński,
- Sabała,
- Stanisław Witkiewicz,
- Karol Stryjeński,
- Antoni Kenar,
- Jan Długosz,
- Władysław Hasiora.
Zdjęcie: Grób Władysława Hasiora.
Na cmentarzu znajdują się również groby symboliczne:
- Witkacego (na grobie jego matki),
- Macieja Berbeki,
- Bronisława Piłsudskiego.