Historia i stan cmentarza w Niemczy, obecnie komunalnego, to nie tylko wynik bogatych dziejów Dolnego Śląska, ale również wynik mało znanej powszechnie współczesnej historii Polski.

Cmentarz komunalny w Niemczy funkcjonalnie podzielony jest na dwie części otoczone murami i płotem, rozdzielone drogą. Jego powstanie i historia ściśle wiąże się z powstałymi tu kościołami i kaplicami.

Kościół p.w św. Wojciecha 

Rok 1038 to przytaczana najczęściej data fundacji kościoła p.w św. Wojciecha usytuowanego na północ od miasta w zachodniej części cmentarza, który dziś pełni funkcję kaplicy cmentarnej i formalnie nie należy do cmentarza komunalnego. Niektórzy badacze twierdzą, że kościół w Niemczy założył w 997 r. sam św. Wojciech, jako arcypasterz diecezji praskiej. Prace wykopaliskowe prowadzone w tym kościele w 1960 r.  potwierdziły ślady pierwszej budowli murowanej.

Pierwsze potwierdzone w dokumentach wzmianki o kościele pochodzą jednak dopiero z 1244 r., kiedy Bolesław Rogatka nadał w Niemczy właśnie, w kościele św. Wojciecha, przywileje dla budowy katedry wrocławskiej.

W 1428 r. husyci lub w 1434r. wojska wrocławskie atakujące zajęte przez husytów miasto, zniszczyły średniowieczne obwarowania miasta i usytuowany poza nimi kościół św. Wojciecha. Już wówczas wokół kościoła funkcjonował cmentarz, który po tych wydarzeniach został przejęty przez protestantów.

W 1887 r. podjęto decyzję o remoncie kościoła ze względu na jej zły stan techniczny, a w kwietniu 1888 r. rozpoczęto prace prowadzone przez niemczańska firmę Bernhardt i Plumecke. Przebudowa polegała na wymianie więźby dachowej i stropu oraz wybudowaniu nowej empory muzycznej. Rozebrano również zakrystie po stronie północnej, pozostawiono tylko sklepienie nieużytkowanej krypty. W trakcie remontu wykonano także nowa drewnianą sygnaturkę z ażurowym hełmem wieloprześwitowym i licowanie obramień okiennych glazurowaną cegłą.

Po 1945 r. świątynia odzyskała pierwotne wezwanie św. Wojciecha.

Kaplica mauzoleum Prittwitzów

W północno-zachodniej części cmentarza znajduje się kaplica mauzoleum Prittwitzów. Jest to zabytkowa budowla grobowa z okresu baroku. Powstała ok. 1793 roku. jako jednokondygnacyjna nakryta kopulą z latarnią. Znajdujące się tu płyty nagrobne Barbary Sophii von Priwitz oraz Friedricha Bernarda von Priwitz pochodzą z XVIII wieku. Wewnątrz na sklepieniu kopuły znajduje się późnobarokowy fresk ze sceną Sądu Ostatecznego z wizji Ezechiela. Malarstwo utrzymane jest w manierze rokokowej. Na elewacji zewnętrznej znajduje się epitafium poczmistrza Heinricha, zmarłego w Niemczy w 1822 roku.

Kościół p.w św. Jerzego

W 1612 r., za księcia brzeskiego Jerzego, rozpoczęto budowę kolejnego nowego kościoła cmentarnego p.w św. Jerzego – prostej jednonawowej budowli z pokaźną sygnaturką. Kaplica usytuowana jest we wschodniej części cmentarza. W 1697 r. kościół cmentarny został odebrany protestantom, by w 1707 r. znów do nich wrócić. W 1769 r nastąpiła jego przebudowa i renowacja ołtarza, zaś w 1772 r. kościół otrzymał nowy dzwon.

W 1857 r., z powodu rozbiórki starego kościoła parafialnego, msze odbywały sie tymczasowo w kaplicy cmentarnej św. Jerzego, należącej wówczas do ewangelickiej diecezji brzeskiej.

Po II wojnie światowej

Śladów pochówków sprzed II wojny światowej pozostało niewiele.

Na uwagę zasługuje zbiorowa mogiła 14 żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej. Położona jest na polu nr 4 (współczesny numer ewidencyjny: P4_R3_1) a zwieńczona epitafium informującym o rosyjskiej podległości poległych żołnierzy. Jednak w brzmieniu nazwisk możemy dopatrywać się narodowości polskiej, serbskiej czy bułgarskiej.

Wśród powojennych pochówków zwracają uwagę epitafia zawierające nazwiska greckie (Pole nr 2). To ślad imigrantów którzy szukali spełnienia swych idei w Polsce.

W roku 2007 burmistrz Niemczy ufundował tablice upamiętniające partnerstwo miast Niemczy i Gladenbach. Tablicę tę  umieszczono i odsłonięto na cmentarzu w Niemczy.